Ortaklığın Giderilmesi Davası (İzale-i Şuyu)

1-) Ortaklığın Giderilmesi Davası

Ortaklığın giderilmesi davası 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu'nda düzenlenmiştir. Mülkiyet hakkı ayni hakların içerisinde en geniş yetki sağlayan haktır. Kişiye; kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma hakkı veren herkese karşı ileri sürülebilen ayni bir haktır. Mülkiyet hakkı eğer birden fazla kişiye aitse buna hisseli mülkiyet denir. Ortaklığın giderilmesi davası da hisseli mülkiyette karşımıza çıkar. Hisseli mülkiyet ise iki başlık altında incelenir bunlar elbirliği ve paylı mülkiyettir. Elbirliği mülkiyette belirlenmiş paylar yoktur. Paylı mülkiyette ise maddi olarak bir bölünmüşlük yoktur, birden çok kimse maddi olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir. Mal paylaşımı konusunda ortaklar aralarında anlaşmazlık yaşıyorlarsa ve bu sebeple de söz konusu ortaklığı sona erdirmek istiyorlarsa ortaklardan/paydaşlardan biri dava yoluna giderek bu ortaklığı sona erdirebilir. Ortaklığın giderilmesi davasının sonucunda aynen taksim, aynen taksim mümkün değilse satış yoluyla ortaklığın giderilmesine karar verilir. Aynen taksim durumunda mal bölünerek ortaklara/paydaşlara paylaştırılır. Satış yolunda ise mal satılır ve satış sonucu elde edilen bedel ortaklara/paydaşlara dağıtılır.

Taşınmazlar için ortaklığın giderilmesi davası açılacaksa eğer taşınmaz tapu kütüğüne kayıtlı bulunmalıdır. Aile konutu şerhi olan taşınmaz, ortaklığın giderilmesi davasına konu olamaz. Bunun yanı sıra kat karşılığı inşaat sözleşmesine konu olmuş bir taşınmaz için ortaklığın giderilmesi istenemez. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2016/6568 E., 2019/5613 K. "Somut olaya gelince; taraflar arasında akdedilen Beşiktaş 10. Noterliğinin 05/04/2013 tarih ve 3484 yevmiye numaralı gayrimenkul satış vaadi ve kat karşılığı inşaat sözleşmesi nedeniyle paylılığı istenen taşınmaz bir amaca özgülenmiş olup, bu aşamada ortaklığın giderilmesi istenemez."

Ortaklığın giderilmesi davası ile ilgili en sık karşılaşılan sorulardan biri de miras intikali gerçekleşmeden ortaklığın giderilmesi davasının açılıp açılamayacağıdır. Öncelikle miras intikali hususundan kısaca bahsetmek gerekecektir. Miras intikali, ölen kişinin malvarlığının mirasçılara geçmesini ifade etmektedir. Miras intikali için mirasçıların gerekli evraklarla müracaat yapmaları gerekmektedir. Miras intikali gerçekleşmeden ortaklığın giderilmesi davasının açılması mümkündür. Mirasçı olarak görünen her pay sahibi ortaklığın giderilmesi davasını açabilir. Ancak; mirastan çıkarılan, satış vaadi sözleşmesinin lehtarı, tereke temsilcisi, vasiyeti yerine getirme görevlisi, taşınmaz üzerinde muhdesatın sahibi ortaklığın giderilmesi davasını açamayacaktır. Ortaklığın giderilmesi davalarında bekletici mesele yapılan iddia ve davaların bir kısmından bahsedecek olursak bunlar: Paydaşlıktan çıkarma davası, mirasçılık belgeleri arasındaki çelişki, icranın geri bırakılması kararı, vasiyetnamenin tenfizi davası, terekenin tespiti davası, menfi tespit davası, muhdesatın aidiyetinin tespiti davası, mirasçılık belgesinin iptali davası, birden fazla çelişkili tapu kaydı, tapuda sınır düzeltilmesi davası, miras taksim sözleşmesinin ifası için açılan tapu iptal ve tescili davasıdır.

Ortaklığın giderilmesi davasında harçlardan ve yargılama giderlerinden paydaşlar payları oranında sorumludur. Bu hususun yanı sıra ortaklığın giderilmesi davasında kendisini avukat ile temsil ettiren her bir taraf lehine maktu vekalet ücretine hükmedilir, bu vekalet ücretinden de tüm paydaşlar payları oranında sorumlu olacaktır.

2-) Ortaklığın Giderilmesi Davalarında Arabuluculuk Şartı

05.04.2023 tarih ve 32154 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7445 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'da, 01.09.2023 tarihinden sonra açılacak olan ortaklığın giderilmesi davalarında dava açılmadan önce arabuluculuk yoluna başvurma şartı getirilmiştir. Bu sebeple ortaklığın giderilmesi davası açılmadan önce arabulucuya başvurma şartının yerine getirilmiş olması gerekmektedir.

3-) Ortaklığın Giderilmesi Davalarında Görevli Mahkeme

6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 4/1-b uyarınca ortaklığın giderilmesi davalarında görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemeleridir.

4-) Ortaklığın Giderilmesi Davalarında Yetkili Mahkeme

Ortaklığın giderilmesi davasında taşınmaz mallar ve taşınır mallara göre yetkili mahkeme değişiklik göstermektedir. Taşınmaz malları konu alan ortaklığın giderilmesi davasında taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir, taşınmazlar bakımından kesin yetki kuralı bulunmaktadır. Eğer dava konusu taşınmaz birden fazla ise bu durumda da taşınmazlardan birinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Taşınır malları konu alan ortaklığın giderilmesi davalarında ise 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 6 uyarınca davalının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir, taşınırlar bakımından genel yetki kuralı bulunmaktadır. Dava konusu hem taşınmaz hem de taşınır mallarsa; eğer taşınır malın davalısı veya davalılardan birinin yerleşim yeri ile taşınmazın bulunduğu yer aynıysa bu durumda yetkili mahkeme taşınmazın bulunduğu yer olabilir, eğer taşınır malın davalısı veya davalılardan birinin yerleşim yeri ile taşınmazın bulunduğu yer farklı ise taşınmaz mala ilişkin ve taşınır mala ilişkin ayrı ayrı dava açılmalıdır.

Av. Şevval Gürkan